We staan op de veranda van onze lodge, uitkijkend over een rivier en daarachter de jungle. De bomen zijn tientallen meters hoog en het is zo dichtbegroeid, dat je alleen een muur van groen kunt zien. We zijn op huwelijksreis in Maleisië en zojuist aangekomen bij de Borneo Lodge.
Beiden krijgen we tranen in onze ogen. De kracht en omvang van de natuur hier is overweldigend. Mijn kersverse man kijkt me aan: “ik voel nu waarom we het ‘Moeder Natuur’ noemen. De natuur is zeker weten een vrouw en deze planten staan niet los van elkaar, dit is één groot organisme”.
Het is niet vast te grijpen of uit te leggen, maar de enorme kracht is voelbaar. En tegelijkertijd ook de kwetsbaarheid. Het verschil tussen een Nederlands bos, aangelegd met veel ruimte tussen de bomen, en de miljoenen jaar oude jungle, een dichte symbiose van bomen en planten waar je nauwelijks doorheen komt, is immens.
We beseffen ons dat zo’n symbiose niet maakbaar is. Je kunt niet een jungle kappen en dan in een aantal jaar weer aanplanten. Zelfs na honderden of duizenden jaren heb je niet terug, wat hier nu nog bestaat. Toch worden jungles over de hele wereld steeds kleiner, zo ook in Maleisië.
A voice from the forest
Enkele weken na terugkomst van onze honeymoon worden we uitgenodigd voor de première van Tawai — A Voice From the Forest. Een documentaire waarin Bruce Parry (bekend van BBC serie Tribe) ons meeneemt naar een van de laatste nomadische stammen, eveneens in de jungle van Maleisië.
Deze stam, de Penan, heeft al vaste woonplaats aangewezen gekregen. In de documentaire is zichtbaar hoe ontheemd ze zich daar voelen. Ze zijn nog zo gewend aan hun nomadische bestaan.
Behalve de weergave van deze schrijnende situatie, laat Parry vooral ook zien wat we kunnen leren van deze bijzondere stam. Hoe wij ons verhouden tot de natuur en wat dit betekent voor onze maatschappij versus hoe de Penan en andere nomadische stammen zich verhouden tot de natuur.
Er zijn twee inzichten uit de documentaire die diepe indruk op me gemaakt hebben (of eigenlijk waren er veel meer, maar deze twee licht ik er graag even uit):
Intuïtie
Als Parry met de Penan mee de jungle ingaat, dan observeert hij hoe ze met hun volle aandacht in het hier en nu zijn om ieder geluid, iedere geur en ieder beeld op te kunnen vangen. Ze gebruiken al hun zintuigen en zijn eigenlijk in continue meditatie. Zo verzamelen ze hun eten en kunnen ze eventuele bedreigingen voorkomen.
Ze vertrouwen volledig op hun gevoel. En dat gevoel vertelt ze niet alleen op basis van geluid, geur en beeld waar ze heen moeten, maar er is ook een innerlijk weten wat hen informatie geeft. En die informatie is zo concreet als wanneer het fruit rijp is bijvoorbeeld. Ze beschrijven een innerlijke stem die ze de weg wijst: de intuïtie.
Deze innerlijke stem of intuïtie heb ik zelf wel eens mogen ervaren. Een sterk gevoel dat het tijd is om iemand te bellen en dat die persoon dan net even dat belletje nodig had. Of het gevoel dat ik naar een bepaalde bijeenkomst mag en dat ik daar dan net een belangrijk nieuw contact ontmoet. Het komt echter met vlagen, het is onvoorspelbaar en ik zou er zéker niet mijn leven van laten afhangen.
Het raakt me dat die enorme kracht, die voor hen zo vanzelfsprekend is, voor mij zo’n zoektocht is. Ieder moment opnieuw vraagt het een bewuste keuze om in contact te staan met mijn gevoel en mijn intuïtie. En vaak genoeg nog laat ik me verleiden om naar mijn hoofd te schieten en ben ik het contact met mijn lichaam en mijn innerlijke stem even kwijt.
Dat brengt me bij het tweede inzicht.
De meester en zijn gezel
In de documentaire wordt super helder uitgelegd hoe het gebruik van onze linker en rechter hersenhelft samenhangt met het contact met ons hoofd en ons lichaam én met het volgen van onze zintuigen en intuïtie. Hoe wij onze hersenen hier in het Westen gebruiken en hoe onze hersenen eigenlijk ‘bedoeld’ zijn.
Wat ik weet over de hersenen is dat de linkerhelft de kant is van het logische denken en de rechterhelft de kant is van creativiteit, maar het gaat veel verder dan dat. Psychiater en filosoof Iain McGilchrist vertelt dat de rechter hersenhelft de helft is, die in staat is om het volledige plaatje te zien, om het denken met ervaring te combineren. Uit onderzoek blijkt dat mensen met een beschadiging in de rechterhelft onder andere ook het horen van impliciete boodschappen, het lezen van emotie én het contact met hun lichaam kwijtraken. Deze helft speelt dus een cruciale rol in ons bewustzijn.
De linker hersenhelft is slim, kan goed analyseren en informatie verwerken, máár die heeft niet het overzicht én die “weet niet wat hij niet weet”, aldus McGilchrist. Zo zijn mensen met een beschadiging in de rechterhelft (en die dus leven op de linkerhelft) zich vaak niet eens bewust dat ze beperkt zijn. Terwijl mensen met een beschadiging in de linkerhelft zich juist volledig bewust zijn van de beperkte capaciteit.
De rechter hersenhelft is als het ware de meester, die het geheel overziet en die zijn slimste gezel (de linker hersenhelft) er af en toe op uit stuurt om informatie op te halen. De gezel brengt dit terug naar de meester en die kan deze informatie dan invoegen in het grotere geheel. Of althans dat is de bedoeling…
Wat hier in onze rationele maatschappij gebeurt, is dat de gezel denkt…ja toedeloe! Ik ga die informatie helemaal niet terugbrengen. Ik heb de rechterhelft niet nodig. Ik word mijn eigen meester. En de linkerhelft heeft de dominante positie overgenomen. Daarmee verliezen we het overzicht én alle informatie die niet op een logische of analytische wijze tot ons komt.
Misschien herken je de neiging om alles te willen begrijpen? Of jezelf regelmatig te vragen “ja, maar hoe werkt dat dan?” of “waarom is dat eigenlijk zo?”. In dat geval probeert je linkerhersenhelft chocola te maken van informatie die alleen je rechterhersenhelft kan omvatten en dat lukt niet…
Contact maken met je interne raadgevers
De afgelopen jaren is voor mij het belang van uit mijn hoofd komen en contact maken met mijn hart en gevoel al heel helder geworden. De rol van de twee hersenhelften hierin was nieuw voor mij en maakt het nóg helderder.
Ik ontdek steeds meer manieren die me ondersteunen om die beweging te maken. Hierbij worden mijn interne raadgevers, mijn intuïtie en mijn (buik)gevoel, steeds wat scherper en aanweziger. In mijn volgende blog deel ik het verschil tussen intuïtie en buikgevoel én mijn belangrijkste tips om met deze raadgevers in contact te staan.
Tawai
Ben je net als ik geïntrigeerd door de Penan, hun intuïtie, de verschillen tussen de nomadische stam en onze westerse maatschappij en de visie van de wetenschap?
Zie hier meer informatie over deze bijzondere documentaire:
